Omówienie zagadnienia
Zagadnienie to jest niezwykle ważne w dzisiejszych czasach z uwagi na przeniesienie części naszego życia do Internetu. Wiele osób działających na co dzień jako profesjonalista czy zwykły użytkownik Internetu nie zdaje sobie sprawy z obowiązujących przepisów i z łatwością można być pozwanym o naruszenie praw autorskich w związku z wykorzystywaniem cudzego utworu, m. on. w postaci udostępniania zdjęć, grafik czy tekstów. Jak więc bezpiecznie poruszać się w Internecie, jeżeli chcemy udostępniać czyjeś treści? Przede wszystkim należy zapoznać się z definicją prawa cytatu, które uregulowane jest w art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Powyższy artykuł stanowi, iż „wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości”. Powyższa definicja obowiązuje również do materiałów nienależących do nas w Internecie (VI ACa 23/03) – „Stosowanie tzw. prawa cytatu nie dotyczy tylko działalności literackiej, (…) instytucja ta jest stosowana na szeroką skalę również w Internecie”.
Jak poprawnie skorzystać z czyjegoś utworu?
Skutkiem poprawnego korzystania z czyjegoś utworu jest brak możliwości domagania się wynagrodzenia przez twórcę. Poprawność korzystania z czyjegoś utworu reguluje również art. 34 ustawy Prawo autorskie, który wskazuje, iż można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Dodatkowo podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości.
Kiedy możemy skorzystać z prawa cytatu?
Główną zasadą jest to, że z prawa cytatu można korzystać wyłącznie, jeżeli dany produkt został rozpowszechniony publicznie, nawet jednorazowo, za zgodą autora. Jeżeli dany utwór nie został udostępniony publicznie za zgodą, korzystanie z tego utworu bez zgody jego autora będzie nielegalne. Przykładowo, wyciek filmu do Internetu przed jego premierą będzie upublicznieniem bez zgody autora.
Rozpowszechnianie czyichś zdjęć bądź słów w mediach społecznościowych
Niezwykle ważnym jest, aby poprawnie korzystać z cudzego utworu, gdyż unikniemy wtedy ewentualnej odpowiedzialności prawnej za plagiat, naruszenie praw autorskich (osobistych czy majątkowych), czy też za naruszenie dóbr osobistych. W kwestii rozpowszechniania czyichś zdjęć bądź słów ważne są postanowienia zawarte w regulaminie danego medium społecznościowym. W zdecydowanej większości serwisów internetowych, jeżeli wstawiamy jakąkolwiek treść bądź zdjęcie, tym samym udzielamy nieodpłatnej licencji na dysponowanie naszymi treściami, którymi dzielimy się na danym portalu. Nie oznacza to jednak, iż danemu twórcy nie przysługują prawa autorskie w postaci np. obowiązku podpisania utworu imieniem i nazwiskiem twórcy. Ułatwieniem dla korzystania z czyjegoś utworu w Internecie jest zazwyczaj funkcja „udostępnij” lub „podaj dalej”, które posiadają największe media społecznościowe. Używając tej funkcji mamy pewność, iż nie naruszymy czyjeś prawa autorskie.
Konsekwencje naruszeń prawnych
Naruszenie przepisów odnośnie do prawa cytatu lub innych praw autorskich może spowodować odpowiedzialność zarówno na gruncie prawa karnego, jak i cywilnego. W przypadku odpowiedzialności karnej osoba, która dopuściła się złamania przepisów, może podlegać grzywnie, karze ograniczenia wolności lub nawet pozbawienia wolności, w zależności od charakteru czynu i kwalifikacji prawnej. Z kolei odpowiedzialność cywilna opiera się na zasadach określonych, jak w przypadku naruszenia dóbr osobistych (art. 24 k.c.) oraz na zasadach art. 79 ustawy Prawo autorskie (możliwość zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu).
