Czym jest Schemat Ponziego?
Schemat Ponziego jest typem oszustwa, polegającym na stworzeniu instytucji pseudo-inwestycyjnej, która, pomimo obietnic, w rzeczywistości nie osiąga żadnego (a w szczególności żądanego, obiecywanego) zysku. Schemat działania polega na pozyskiwaniu jak najwięcej osób, które lokują swoje środki pod pretekstem szybkich zysków. Jednakże wpłacone środki nie idą w aktywa, a źródłem zysku są wpłaty kolejnych inwestorów (osoby, które najpierw wpłaciły dostają środki wpłacone przez osoby w okresie późniejszym). Mechanizm nazwany jest na cześć włoskiego emigranta, który zastosował taki schemat po raz pierwszy w Stanach Zjednoczonych na początku XX w. Ponzie początkowo obiecał inwestorom aż 50% zysk, co 45 dni, a nieświadomi inwestorzy uwierzyli w taki mechanizm.
Powyższy schemat jest bardzo znany na całym świecie, gdyż wykorzystuje naiwność ludzi oraz ich niewiedzę, a także wiarę w szybki zysk.
Błędne utożsamianie pojęć
W Polsce pojęcia „schemat Ponziego i piramidy finansowe” są błędnie utożsamiane, gdyż w rzeczywistości mechanizmy te różnią się od siebie. Jak już wcześnie zostało wspomniane, głównym celem schematu Ponziego nie jest wypłata zysku z działalności gospodarczej lub samej inwestycji, ale z własnych środków wpłaconych przez późniejszych inwestorów.
Czym jest Piramida Finansowa?
Piramidy finansowe z kolei polegają na zbieraniu pieniędzy od nowych inwestorów celem spłaty zobowiązań w stosunku do wierzycieli w taki sposób, aby klienci nie podejrzewali niewypłacalność danej instytucji lub nielegalność biznesu. Inaczej nazywane są jako oszustwa franczyzowe lub łańcuch poleceń. Potencjalnemu inwestorowi proponuje się prowadzenie franczyzy lub dystrybucję w ramach wprowadzenia danego produktu na rynek, a zysk uzyskiwany jest właśnie ze sprzedaży tych nowych dystrybutorów, a nie danego produktu. Czynnikiem odróżniającym schemat Ponziego od piramidy finansowej jest fakt, iż nowy uczestnik tego procederu w zamian za przelane pieniądze ma możliwość polecania produktów oraz bycia wynagradzanym za poleconych nowych uczestników Piramidy Finansowej.
Odpowiedzialność karna
W Polsce występuje odpowiedzialność karna za prowadzenie ww. działalności. Reguluje to m. in. art. 286 Kodeksu karnego, który stanowi, że kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Nakłanianie do ww. inwestycji wypełnia również znamiona art. 311 k.k. „Kto, w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi, rozpowszechnia nieprawdziwe informacje lub przemilcza informacje o stanie majątkowym oferenta, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.
