Giełda kryptowalutowa FTX przestała wypłacać środki użytkownikom i złożyła dokumenty w sądzie w sprawie upadłości. Wraz z nią pojawiły się zarzuty, że twórca platformy jest oszustem. Jak doszło do tego, że jedna z największych giełd kryptowalutowych na świecie przestała w zasadzie działać?
SBF to pseudonim Sama Bankmana-Fried’a absolwenta fizyki MIT z 2014 roku, który zarobił miliony dolarów na kupowaniu Bitcoina na jednej giełdzie i sprzedawaniu go na innej po wyższej cenie. Swoje doświadczenie i kapitał SBF postanowił ulokować w przedsiębiorstwie Alameda Research. Nowo powołana spółka miała pełnić rolę swego rodzaju funduszu hedgingowego. W 2019 roku SBF uruchomił FTX Ltd. i platformę FTX będącą giełdą kryptowalutową. Przed upadkiem FTX był 2 lub 3 (w zależności od źródeł) największą giełdą kryptowalutową zaraz za liderem, za jakiego jest uznawana platforma prowadzona przezBinance. Dodatkowo giełda FTX wyemitowała też swój własny token FTT, który umożliwiał jego posiadaczom dokonywać transakcji na giełdzie po niższych opłatach handlowych, a także oferował dostęp do szeregu innych udogodnień na giełdzie FTX niedostępnych dla pozostałych użytkowników.
Spadki na rynku krypto i tragiczne decyzje biznesowe
Problemy giełdy FTX zaczęły się wraz z ruchami jednego z akcjonariuszy jakim była spółka Binance. W 2019 roku konkurent zainwestował w kupno pewnej ilości akcji FTX Ltd., które następnie w 2021 roku odsprzedał za tokeny FTT o wartości 2 mld USD. Sytuacja zaczęła się komplikować po artykule Coindesk opublikowanym w 2022 roku, który docierając do dokumentów związanych z działaniem Alameda Research ujawnił, że 5,8 mld USD z 14,6 mld USD aktywów w bilansie Alameda Research znajdowało się w FTT. Powyższe oznacza , że spółka Alameda Research pożyczyła pieniądze na swoją działalność spekulacyjną, a tokeny FTT wykorzystywała jako zabezpieczenie tych pożyczek. Działania te można porównać do sytuacji, w której dane przedsiębiorstwo najpierw bierze pożyczkę, a następnie wykorzystuje swoje akcje jako jej zabezpieczenie. Dnia 6 listopada 2022 roku Changpeng Zhao, założyciel Binance wpisem na Twitterze ogłosił, że Binance sprzeda wszystkie swoje tokeny FTT. Jak można się domyślić, powyższe działanie oznaczało krach wartości tokenu FTT. Jak dodatkowo wskazał The Wall Street Journal, z 16 mld USD aktywów klientów, które posiadał FTX, 10 mld USD “pożyczono” Alameda Research. Spółka prawdopodobnie poniosła ogromne straty w każdym z kilku kryptowalutowych krachów, które miały miejsce w roku 2022 i mogła już dawno zbankrutować. Zamiast jednak pozwolić jej upaść, FTX dał Alameda Research ponad połowę środków swoich klientów. Ruch ten był bardzo ryzykowny, ponieważ ceny kryptowalut gwałtownie się zmieniały, i w przypadku gdyby ich wartość wzrosła, w kluczowym dla spółki momencie, Alameda Research mogłaby się szybko wzbogacić, spłacić długi u FTX Ltd. i wypracować znaczący zysk. Niemniej tak się nie stało. W okresie, w którym spółka się zapożyczyła u FTX Ltd., kryptowaluty nie miały dobrej passy, co skutkowało tym, że działania Alameda Research okazały się nieopłacalne i pogrążyły FTX Ltd.
Walka o utrzymanie Alameda Research i próby jej dofinansowanie były bardzo ryzykowne i sprzeczne z polityką wewnętrzną FTX, która wskazywała, że FTX nie będzie spekulował kryptowalutami użytkowników przechowywanymi na ich kontach na platformie FTX. Gdyby ta zasada była przestrzegana, nie byłoby potrzeby wstrzymywania wypłat. Tym samym w momencie wybuchu paniki i masowego exodusu użytkowników, giełda straciła płynność. Wypłaty środków i tokenów zablokowano, a posiadaczy kont poinformowano o rzekomym ataku hackerskim na platformę.
Wniosek o upadłość
Ryzykowne relacje FTX z Alameda Research można też zauważyć w dokumentach sądowych związanych z upadłością FTX Ltd. Złe praktyki i porażka kontroli wewnętrznej, to tylko niektóre uchybienia, na które zwraca uwagę John J. Ray III, adwokat odpowiedzialny za aktualny nadzór nad FTX i reprezentujący dłużników. Warto dodać, że Financial Times otrzymał kopię bilansu FTX z dnia 10 listopada 2022 roku, z którego wynika, że FTX miał tylko 900 mln USD płynnych aktywów tj. aktywów, które może łatwo sprzedać, aby uzyskać gotówkę, pomimo posiadania 9 mld USD zobowiązań.
ESMA reaguje
Dnia 30 listopada 2022 roku swoje oświadczenie wydała też ESMA, czyli European Securities and Markets Authority. W dokumencie wskazano, że aktywa kryptowalutowe stanowią mniej niż jeden procent całkowitej kapitalizacji rynkowej w tradycyjnych klasach aktywów. Ponadto wzajemne powiązania między rynkami kryptoaktywów a tradycyjnymi rynkami finansowymi są stosunkowo ograniczone. W związku z tym, wedle autorów oświadczenia, ESMA nie dostrzega zagrożenia dla całego rynku finansowego. Nie można jednak założyć, że na samym rynku kryptoaktywów jest bezpiecznie, ponieważ może dojść do kolejnych tego typu zdarzeń, w związku ze stosowaniem przez spółki wadliwych modeli biznesowych lub nieodpowiednich mechanizmów nadzoru i kontroli tego rynku kryptoaktywów. Tym samym celu ochrony inwestorów z Unii Europejskiej konieczne jest wprowadzenie odpowiednich regulacji, a wdrożenie odpowiednich ram określonych w MICA (angielski skrótowiec dla Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rynków kryptoaktywów i zmieniające dyrektywę (UE) 2019/1937) jest sprawą pilną.
Komentarz – Przyszłość kryptoatywów, a technologia Blockchain
Mimo negatywnych wydarzeń na rynku kryptoaktywów, prace nad wdrażaniem rozwiązań opartych na blockchain cały czas trwają. Jak wskazuje Chris Perry w Digital Assets Forbes, w ciągu ostatnich dwóch lat firmy świadczące usługi finansowe uruchomiły szereg produktów i usług wykorzystujących technologię rozproszonego rejestru (DLT), które rozwiązują konkretne problemy. Sama Unia Europejska również i w tym zakresie przygotowała Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/858 z dnia 30 maja 2022 r. w sprawie systemu pilotażowego na potrzeby infrastruktur rynkowych opartych na technologii rozproszonego rejestru, a także zmiany rozporządzeń (UE) nr 600/2014 i (UE) nr 909/2014 oraz dyrektywy 2014/65/UE. Nowy przepisy w zakresie DLT zaczną obowiązywać w całej unii od 23 marca 2023 roku.
Odnosząc się do samego rynku kryptowakywów należy wskazać, że upadek FTX Ltd., będzie pogłębiał kryzys zaufania inwestorów do kryptowalut. Upadki projektów Celsius, Blockfi, Voyager, Luna i teraz FTX to olbrzymie wyzwania dla całej branży kryptowalut, która nie może już liczyć na pomijanie przez regulatorów problemów związanych z tego typu nadużyciami. Zanim jednak kryptowaktywa zostaną odpowiednio uregulowane, z historii FTX można wyciągnąć kilka wniosków na przyszłość (szczególnie, jeżeli się jest aktywnym inwestorem):
- Nie bierz pożyczek pod inwestycje w kryptowaluty. Duże skoki w górę się zdarzają, ale możesz ich nie doczekać, bo tak samo na rynku kryptowaktywów zdarza się „zanurkować” kursowi ostro w dół;
- Nie traktuj też giełdy kryptowalutowej, jak banku. Niezależnie od wewnętrznych polityk najlepszą jest Twoja własna, która powinna brzmieć tak: środki pieniężne i tokeny, trzymaj tylko na swoich kontach i portfelach (nazwa miejsca do trzymania tokenów).
