Niniejszy poradnik został przygotowany z myślą o osobach, które padły ofiarą oszustwa internetowego, takiego jak fałszywa aukcja, wyłudzenie danych, podszywanie się pod bank, oszustwo na OLX itp., oraz chcą zgłosić sprawę odpowiednim organom i instytucjom.
Należy pamiętać, że prewencja jest zawsze kluczowa, stąd przed oszustwem internetowym może zabezpieczyć m.in. stosowanie silnych haseł do aplikacji i usług cyfrowych, korzystanie z oprogramowania antywirusowego czy uwierzytelniania dwuskładnikowego. Pod żadnym pozorem nie wolno podawać obcym osobom swoich danych w sieci, klikać w podejrzane linki czy pobierać plików z nieznanych źródeł.
Jeśli jednak powyższe środki zawiodły, należy niezwłocznie podjąć następujące kroki.
Zgłoszenie sprawy Policji lub Prokuraturze
W pierwszej kolejności należy przekazać informację o oszustwie internetowym w najbliższej placówce Policji bądź Prokuratury. Nie trzeba tego zrobić w jednostce, która jest właściwa dla miejsca popełnienia przestępstwa. Należy zabrać ze sobą dokument osobisty oraz wszelkie dane, które mogą pomóc w ustaleniu sprawcy. Składając zawiadomienie powinno wskazać się w szczególności takie informacje jak:
dane kontaktowe zgłaszającego;
opis wszelkich czynności, które doprowadziły do oszustwa/wyłudzenia oraz czynności związanych ze sprawą – każdorazowo trzeba szczegółowo doprecyzować opis czynu/sytuacji;
wszelkie dowody: ewentualny wydruk korespondencji e-mail lub w innej formie, np. screen określonego komunikatu, potwierdzenie przelewu, screen ogłoszenia, postu ze strony internetowej.
Podczas zgłoszenia warto konsekwentnie domagać się, aby zawiadomienie zostało przyjęte, gdyż z praktyki wynika, iż organy ścigania często nie traktują takich zgłoszeń poważnie i od początku odmawiają wszczęcia postępowania, próbując przekonywać, iż szanse na pozytywne dla pokrzywdzonego zakończenie sprawy są nikłe. Jeżeli organy ścigania odmówią wszczęcia postępowania lub umorzą postępowanie, należy złożyć zażalenie na takie postanowienie i usilnie domagać się kontynuowania postępowania.
Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa można również zgłosić zdalnie, wysyłając papierowy list, e-mail lub faks. Zdecydowanie rekomendujemy jednak osobiste zgłoszenie sprawy, gdyż zwiększa to prawdopodobieństwo potraktowania jej poważnie. Warto również poprosić o kopię protokołu/notatki służbowej lub możliwość zrobienia zdjęcia takiego dokumentu po jego sporządzeniu przez Policję lub Prokuraturę.
Zgłoszenie sprawy do CERT Polska
CERT Polska został powołany do reagowania na incydenty w zakresie cyberbezpieczeństwa. Zgłoszenie oszustwa internetowego do tego zespołu może dotyczyć przykładowo otrzymania podejrzanej wiadomości e-mail, próby infekcji telefonu czy komputera złośliwym oprogramowaniem, funkcjonowania fałszywych sklepów lub platform internetowych. Jest kilka sposobów zgłoszenia oszustwa do CERT Polska. Przede wszystkim można to zrobić za pośrednictwem strony https://incydent.cert.pl, gdzie wystarczy podać swój adres mailowy oraz opisać incydent. Inne sposoby to wysłanie SMS pod numer 8080 bądź e-mail na adres cert@cert.pl, a także forma listowna.
Zgłoszenie oszustwa za pomocą aplikacji mObywatel
Od sierpnia 2024 r. w aplikacji mObywatel dostępna jest funkcja „Bezpiecznie w sieci”, która pozwala na szybkie i wygodne zgłoszenie oszustwa internetowego. Aby z niej skorzystać, trzeba mieć zainstalowaną w telefonie najnowszą wersję aplikacji i potwierdzić swoją tożsamość, czyli dodać określony dokument, np. mDowód. W celu zgłoszenia incydentu należy wybrać na ekranie startowym funkcję „Bezpiecznie w sieci”, dalej kategorię przestępstwa, a następnie postępować według wskazówek wyświetlanych na ekranie.
